کد مطلب:26709 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

از ديدگاه اسلام خداوند متعال وقتي انسان را خلق كرد از روح خود در كالبدش دميد و او به عنوان يك موجود الهي و آسماني پا به عرصه وجود گذاشت.

از طرفي ميگويند: انسان داراي سرشت الهي است، اگر چنين است، پس نعوذ باللَّه بايد خداوند موجودي باشد مركب از خوبيها و بديها براي اين كه انسان سرشت خدايي دارد هم خوبي دارد و هم بدي.

در قرآن خطاب به فرشتگان آمده است هرگاه خلقت انسان را تكميل كردم و از رح خود در او دميدم همگي بر او سجده كنيد.(1)

البته مفهوم اين كلام اين نيست كه خداوند مقداري از روح خود را در او دميد و جزيي از بدن خدا وارد بدن انسان شده است، بلكه مراد از نفخ در اين جا به معناي آفرينش روح است منتها چون روح از بزرگترين و عظيمترين مخلوقات است. و خداوند هم بزرگ است، لذا هر چيز بزرگ را به خود منتسب ميفرمايند. چنان كه به خانه كعبه فرموده بيتي خانه من به حضرت ابراهيم خليل، و نبي گرامي اسلامي خليلي، و حبيبي دوست من فرموده است.

بنابراين، خداوند متعال صاحب اجزائ نيست كه تا جزيي از او جزء بدن انسان شده باشد. اين كه ميگويند: انسان داراي سرشت الهي است معنايش اين است كه او فطرتاً و خلقناً خداجو و خداگرا ميباشد نه اين كه سرشت غير الهي ندارد.

انسان موجودي است داراي اميال با خواستها و گرايشهاي گوناگون، هم خواستهاي دنيوي، مادي و حيواني دارد كه اصطلاحاً غريزه نام دارد.

علي(ع) فرمود:

بدي به طور طبيعي در سرشت انسان وجود دارد اگر آدمي بر آن غلبه كند در پس پرده پنهان خواهند ماند، وگرنه آشكار خواهند شد.(2)

و هم خواستهاي معنوي مثل زيباگرايي، حقيقت جويي، نوع دوستي، خداجويي و خداگرايي كه اصطلاحاً فطرت ميگويند. در ميان اين گرايشها به اختيار خود يكي را بر ميگزينند.

مولوي ميگويد:

در حديث آمد كه يزدان مجيد

خلق عالم را سه گونه آفريد

يك گُرُه را جمله عقل و علم وجود

آن فرشته ست او نداند جز سجود

نيست اندر عنصرش حرص و هوا

نور مطلق زنده از عشق خدا

يك گروه ديگر از دانش تهي

همچو حيوان از علف در فربهي

او نبيند جز كه اصطبل و علف

از شقاوت غافل است و از شرف

اين سِوُم هست آدمي زاد و بشر

نيم او زافْرشته و نيميش خر

نيم خر خود مايل سفلي بود

نيم ديگر مايل عقلي بود.(3)

بنابراين، خداوند در نهاد انسان سرشتها و خواستهاي مختلفي قرار داده، او با اختيار خودش به يك طرفي گرايش پيدا ميكند، شخصي است كه لازم نيست خالق هر چه را كه خلق ميكند خودش نيز از آن برخوردار باشد.

پي نوشتها:

1. حجر (15) آيه 29؛ ص (39) آيه 72 فاذا سوّيته و نفخت فيه من روحي فقعوا له ساجدين.

2. غررالحكم، ص 105.

3. مثنوي معنوي، چاپ اقبال، ص 626.